Foto: Open Acsess Goverment
Rutgers iqlimshunoslari boshchiligidagi global tadqiqot yadroviy jangdan keyin nimalar yuz berishini o'rganib chiqishdi.
Bosh muallif Rutgers universitetining Atrof-muhit fanlari kafedrasi assistenti tadqiqotchi professori Lili Xia, hammuallif shu universitetining taniqli iqlim fanlari professori Alan Robok nima bo‘lishini aniqlash uchun o‘tkazilgan tadqiqotlarga asoslanib o'z fikrlarini bildirishdi.
Biz hech qachon yadro urushi bo'lishiga yo'l qo'ymasligimiz kerak.
"Ma'lumotlar bizga bir narsani aytadi: biz yadro urushining oldini olishimiz kerak", — deb izohlaydi Robok.
Sya, Robok va uning hamkasblari yadroviy qurollar natijasida quyosh nuridan himoya qiluvchi moddalar qancha miqdorda alangalanishini aniqladilar — kichikroq Hindiston-Pokiston urushlaridan tortib, AQSh-Rossiya urushigacha. Ular vayronagarchilikni har bir mamlakatning yadro arsenalining hajmiga asosladilar.
Xo'sh, agar yadroviy urush bo'lsa nima bo'ladi?
Hatto eng kichik yadroviy ssenariy ostida ham, aytaylik, Hindiston va Pokiston o'rtasidagi mahalliy urush, vayronagarchilik juda katta bo'ladi. To'qnashuvdan keyingi besh yil ichida global o'rtacha kaloriya ishlab chiqarish 7 foizga kamayadi.
Jamoa, shuningdek, AQSh Rossiya yadroviy mojarosi yuzaga kelgan taqdirda nima bo'lishini ham sinab ko'rdi. Bunday holda, urushdan 3-4 yil o'tgach, global o'rtacha kaloriya ishlab chiqarish taxminan 90% ga kamayadi.
Foto: OAG
Potensial yadroviy urushdan ikki yil o'tgach, global o'rtacha kaloriya iste'moli o'rta kenglikdagi mamlakatlarda hosilning pasayishi eng og'ir bo'ladi. Bunga Rossiya va AQSh kabi yirik eksport qiluvchi davlatlar kiradi.
Ekinlarning kamayishi eksport cheklovlariga olib kelishi va Afrika, Yaqin Sharq kabi importga bog'liq bo'lgan joylarda jiddiy uzilishlarga olib kelishi mumkin.
Tadqiqot guruhi bu o'zgarishlar global oziq-ovqat bozorlarining halokatli buzilishiga olib kelishini tahmin qilgan.
Darhaqiqat, global miqyosda hosildorlikning 7% ga pasayishi unchalik ko'p tuyulmasligi mumkin, ammo uning ta'siri astronomik bo'ladi. Bu 1961-yilda Oziq-ovqat va qishloq xo'jaligi tashkiloti kuzatuv yozuvlari boshlanganidan beri qayd etilgan eng katta anomaliyadan ham oshib ketadi.
Eng katta urush ssenariysi bo'yicha - ya'ni AQSh va Rossiya o'rtasidagi urush - ikki yil ichida sayyoramizning 75% dan ortiq aholisi ochlikdan aziyat chekishiga sababchi bo'ladi.
Jamoa chorvachilik uchun oziq-ovqat sifatida oziqlanadigan ekinlardan foydalanish yoki oziq-ovqat chiqindilarini kamaytirish yadroviy urushdan keyin darhol kaloriya yo'qotishlarini qoplash mumkin yoki yoq'ligini ko'rib chiqdi, ammo katta in'ektsiya ssenariylarida tejash foyda bermaydi degan xulosaga kelishdi.
"Kelajakdagi urushlar ekinlarni yanada noziklashib ketishiga olib keladi", — dedi Sya.
Ozon qatlami stratosferaning isishi natijasida vayron bo'ladi
"Masalan, ozon qatlami stratosferaning isishi natijasida vayron bo'lib, sirtda ko'proq ultrabinafsha nurlanish hosil qiladi va biz bu holat oziq-ovqat ta'minotiga qanchalik ta'sir qilishini tushunishimiz kerak", — deydi tatqiqotchilar.
Yadro qurollari taqiqlanishi kerak
Robokning ta'kidlashicha, tadqiqotchilar yadro urushi qanchalik xavfli bo'lishini allaqachon tushunib yetishgan. Har qanday hajmdagi yadroviy hujum global oziq-ovqat tizimlarini yo'q qiladi va bu jarayonda milliardlab odamlar halok bo'ladi.
"Yagona yechim - yadroviy qurolni taqiqlash", — deb tushuntiradi professor.
“Agar yadroviy qurol mavjud bo'lsa, ulardan foydalanish mumkin va dunyo bir necha bor yadroviy urushga yaqin kelgan. Yadro qurolini taqiqlash uzoq muddatli yagona yechimdir.
Birlashgan Millatlar Tashkilotining Yadro qurolini taqiqlash to'g'risidagi besh yillik shartnomasi 66 davlat tomonidan ratifikatsiya qilingan, ammo to'qqizta yadroviy davlatning hech biri ratifikatsiya qilinmagan. Bu insoniyatni xavf ostida qoldiradi", — deydi professor.
Ko`proq xabarlar Telegram kanalimizda
Obuna bo`ling
